Alentejo wijnstreek
De Alentejo wijnstreek is één van de grote, opkomende wijnregio’s van Portugal. Het is er bloedheet en het landschap sterk gevarieerd. Je vindt er heel wat oude, vergeten wijngaarden. Verschillende wijnmakers, onder wie menige topper, blazen deze wijngaarden nieuw leven in. Met uiteenlopende inheemse druivenrassen als grote troef.
Prima terroir
De Alentejo is een uitgestrekte landbouwstreek in het Zuiden van Portugal, beplant met immense velden vol kurkeiken, olijfbomen en… wijngaarden. In het Noorden wordt het gebied begrensd door de rivier de Taag, die net onder Lissabon in de oceaan stroomt.
In de zomer brandt de zon volop in de Alentejo, tot wel meer dan 40°C. Al variëren de temperaturen sterk tussen het Noorden en Zuiden van de Alentejo. Dat hoeft niet te verbazen, gezien er een slordige 250 km. ligt tussen de uitersten van de Alentejo.
In de zuidelijke stad Beja lopen de maxima temperaturen in juli en augustus zelfs op tot boven de 45°C. In de noordelijke stad Portalegre gaan die maxima zelden boven 40°C. De gemiddelden liggen er voor de zomermaanden een volle graad lager. Het Noorden is dus wat koeler. Dat maakt voor de wijnproductie een groot verschil.
De geschiedenis van de wijnstreek Alentejo gaat terug tot lang voor de komst van de Romeinen. Onder de Feniciërs teelde men al druivenplanten. De Grieken maakten dan weer gebruik van kleine amforen.
De stenige bodems van leisteen, kwarts en graniet vormen verder een prima ‘terroir’ voor de druivenstokken. Die vechten dan wel voor elke druppel water. Het levert druiven op met dikke schillen en geconcentreerd sap. Al in augustus zijn de druiven rijp en gaat de oogst van start.
Romeinse historiek
Maar het waren de Romeinen die een cruciale rol speelden in de ontwikkeling van de plaatselijke wijnbouw. Ze drukten onder andere hun stempel met de introductie van grote terracotta-amforen, voor de vergisting van het druivensap. De eerste Portugese wijnexport richting Rome komt waarschijnlijk uit de Alentejo.
Daarna ging de wijnproductie door de eeuwen heen door periodes van hoogtes en laagtes. Na de tweede wereldoorlog (20ste eeuw) verving men heel wat wijngaarden door andere gewassen. Maar vanaf de jaren ’80 wint de wijnproductie opnieuw aan belang. Zoals overal in Zuid-Europa startten de wijnbouwers nieuwe projecten onder impuls van de Europese Unie. In 1988 werd de eerste DOC goedgekeurd, wijn van gecontroleerde herkomstbenaming dus. Vandaag is iets meer dan de helft van de Alentejo DOC-gebied. Er zijn ongeveer 260 producenten en een 100-tal handelaars in het opkopen van wijn/druiven. Alles samen goed voor een slordige 20.000 ha. aan wijngaarden.
Acht subregio’s
Acht subregio’s telt de Alentejo als wijngebied. Zeven subregio’s liggen redelijk centraal. Portalegre ligt ten noordoosten daarvan, aan de granieten uitlopers van de bergen van São Mamede. Daar treffen we hogere regenval aan, net als koelere temperaturen. Dat geeft meer complexiteit en frisheid aan de wijnen.
Borba, Evora, Redondo en Reguengos zijn meer typische wijnstreken voor de Alentejo. Men maakt er soepele, harmonieuze en toegankelijke rode wijnen. In Granja-Amareleja, Moura en Vidigueira zijn de omstandigheden uitdagender en extremer, met een (nog) heter klimaat en kalkrijke bodems.
Gemakkelijke omstandigheden zijn het niet in de Alentejo. Maar heel wat topwijnmakers gaan de uitdaging aan. Ze blazen oude, haast vergeten, wijngaarden nieuw leven in. Met moderne methodes maken ze heuse terroir-wijnen. Al schuwen ze ook de oude gebruiken niet. Zo stampt men nog regelmatig met blote voeten het sap uit de druiven.
Sterk in rode wijn
Het hoeft niet te verbazen. In een dergelijk klimaat maakt men vooral rode wijn. Die is goed voor een slordige twee derde van de wijnproductie. Het mengen van internationale druivenrassen met inheemse druivenrassen is er goed ingeburgerd. Voor rode wijnen treffen we de Aragonez aan – eigenlijk Tempranillo, Syrah en Cabernet Sauvignon. Maar ook minder bekende inheemse druiven zoals de Trincadeira, Castelão en Tinta Caiada. Rode DOC-wijn uit de Alentejo bestaat voor minstens 75% uit een blend van Alfrocheiro, Alicante Bouschet, Aragonez, Cabernet Sauvignon, Castelão, Syrah, Touriga Nacional en Trincadeira. Daarbovenop staat men nog een 25-tal andere druivenrassen toe voor maximum 25% van de blend.
De witte wijnen uit de Alentejo zijn in de minderheid, maar staan hoog aangeschreven. Kenmerkend zijn de tropische fruitsmaken, gecombineerd met een mooie zuurgraad. Daar komen verschillende inheemse druiven bij te pas. Witte DOC-wijn moet trouwens voor minstens 75% bestaan uit een blend van volgende druiven: Arinto, Antão Vaz, Fernão Pires Rabo de Ovelha, Roupeiro en Roupeiro. In kleine percentages zijn nog een 30-tal andere rassen toegestaan. Ook Palomino Fino bijvoorbeeld, de bekende Sherry-druif, vinden we regelmatig terug in de witte wijnen van de Alentejo.
