Portugal
Portugese wijn zit in de lift. Portugal beschikt dan ook over verschillende troeven om wijn te maken. Het land heeft prima natuurlijke omstandigheden. Oude gebruiken gaan er ondertussen hand in hand met moderne productiemethodes. Portugal heeft ook tal van inheemse druivenrassen. Daardoor heeft de wijn een heel eigen, authentiek karakter. En daarmee profileert het land zich op de wereldwijde wijnmarkt. Slim bekeken van die Portugezen.
De aloude coöperaties, die helaas niet altijd op kwaliteit focusten, zijn opgedoekt. Vandaag zorgen de quinta’s, private wijnhuizen, voor een nieuwe dynamiek. Zij maken wijn met inheemse druiven uit oeroude wijngaarden. Typisch is wel dat het vaak gaat om blends van verschillende druiven. Portugese wijn, voor de consument is het meer dan de moeite waard om een ontdekkingsreis te maken.
Pas in 1986 trad Portugal toe tot de Europese Unie. Het was het startschot voor de kwaliteitsverbetering van de Portugese wijn. Achterhaalde monopolies van ouderwetse wijnbedrijven werden stopgezet. Private wijnmakers grepen hun kans en investeerden via hun quinta’s in wijngaarden en in het zelf wijn maken. Meer dan duizend quinta’s zijn er nu in Portugal. En ze doen het uitstekend.
Noord-Portugal
In het noordwesten van Portugal vinden de Minho-regio. Die strekt zich uit vanaf de Douro rivier tot de Minho rivier aan de grens met Spanje. Het is de streek van de beroemde DOP Vinho Verde en is meteen het derde grootste wijngebied van Portugal. Vinho Verde betekent trouwens niet ‘groene wijn’ maar wel ‘jonge wijn’. Het landschap is er wel er ‘groen’ want er valt behoorlijk wat regen in het gebied.
In het noordoosten van Portugal ligt Trás-os-Montes e Alto Douro. Het gebied loopt van de Douro rivier tot aan de Spaanse grens. Het is het grootste wijngebied van Portugal. De kwaliteitswijnen komen er op de markt onder de appellatie DOP Trás-os-Montes. Die is onderverdeeld in drie subregio’s die mee op het etiket mogen: Chaves, Valpaços en Planalto Mirandês.
Aan beide zeiden van de Douro rivier bevindt zich de Duriense regio, beter bekend als de Douro regio. Het is een unieke wijnregio, die zich uitstrekt van iets voor de stad Peso da Régua tot aan de Spaanse grens. De groeiomstandigheden zijn er bijzonder. Al eeuwen produceren wijnbouwers er verfijnde portwijnen, bekend en berucht over gans de wereld. Aangezien de consument minder en minder zoete wijn drinkt, schakelen wijnboeren in de regio meer en meer over op de productie van kwalitatieve droge wijnen. De kwaliteitswijnen uit deze regio komen op de markt onder de appellaties DOP Douro (voor stille wijn) of DOP Porto (voor versterkte wijn).
Onder Duriense vinden we de Beiras wijnregio. Het is het gebied ten zuiden van de Douro rivier en ten noorden van Tejo rivier. Het is een heel heterogeen gebied. De Atlantische kust kent een gematigd klimaat met witte zandstranden en dennenbossen. In het binnenland zien we imposante bergen en rotsen met de Serra da Estrela als hoogste berg van continentaal Portugal. Het is misschien een wat minder bekende wijnstreek. Maar ook hier vinden we heuse pareltjes onder de wijnen. Zo kan bijvoorbeeld het Dão district, genoemd naar de rivier die erdoor loopt, de wijnliefhebbers bekoren. Hier maken wijnbouwers op steile hellingen hele mooie rode bewaarwijnen. Het Beiras district draait dan weer vooral om de krachtige rode Baga druif.
Midden-Portugal
Rond Lissabon treffen we een boeiend en gevarieerd wijngebied aan. Vroeger heette het wijngebied trouwens Estremadura. Het strekt zich uit langs de Atlantische kust van Lissabon tot net onder de stad Coimbra. De wijnen genieten hier al heel wat eeuwen een goede reputatie. Toch is het aanbod aan officiële kwaliteitswijnen beperkt. Slechts een slordige 6,5% van de wijngaarden is er geklasseerd voor de productie van DOP-wijnen.
Ten noorden en ten oosten van Lissabon vinden we de Tejo wijnregio, in een redelijk vlakke vallei. Het is een vruchtbaar landbouwgebied. Ongeveer 9,2% van de wijngaarden is bestemd voor kwaliteitswijnen. Die komen op de markt onder de appellatie DOP do Tejo.
Wie het over Portugese wijn heeft, kan niet om de Alentejo heen. Het is de reizende ster op wijnvlak. Dit gebied ligt in het zuidoosten van Portugal, ten noorden van de Algarve. Je kunt er kilometers lang verdwalen tussen kurkeiken en olijfboomgaarden. In mei is de regio nog opvallend groen, voordat de hitte en de droogte van de zomer toeslaat. Het heuvelachtige landschap is bij uitstek geschikt om mooie wijngaarden aan te leggen. Het aantal wijngaarden is sinds 1990 ongeveer verdubbeld, en circa 39% is voorbestemd voor kwaliteitswijnen onder de DOP-vlag. De regio kent een achttal subregio’s: Borba, Évora, Granja-Amareleja, Moura, Portalegre, Redondo, Reguengos en Vidigueira. Toch komen de wijnen allemaal op de markt onder DOP Alentejo.
De Alentejo kortom is groot, heet en vooruitstrevend. Nogal wat toppers in de wijnbouw hebben zich ontfermd over oude, vergeten wijngaarden. Ze maken heuse terroir-wijnen, in allerlei kleuren, geuren en smaken, maar voornamelijk met inheemse druivenrassen.
Zuid-Portugal
Hier ligt de op toeristisch vlak bekende Algarve. Als wijngebied stelt het wat minder voor. De laatste vijftig jaar is men er druk bezig geweest met het aanleggen van golfbanen, citrusplantages en hotelcomplexen. Onder impuls van de wijnbouwcommissie startte men recent met het aanplanten van wijngaarden en ook met het moderniseren van de vinificatie. Met deze initiatieven wil men de kwaliteit verhogen van de eerder eenvoudige landwijnen.
De eilanden
En wie kent er niet Madeira, een paradijs voor versterkte wijnen? Het vulkanische eiland ligt op een slordige 850 kilometer ten zuidwesten van Portugal, en op 600 kilometer van de Marokkaanse kust. Al rond 1445 planten Portugese zeevaarders er de eerste wijnstokken aan van het druivenras Malvasia. Het was het begin van een ware triomftocht voor deze unieke wijnen. In de 17e en 18e eeuw verschenen dan de druivenrassen Boal en Tina Negra Mole op het toneel.
Ongeveer 2.000 ha is geschikt voor de aanleg van wijngaarden, maar daar wordt maar 1.423 ha van gebruikt. De bananenteelt brengt de boeren meer op. Een goede 35% van de wijngaarden is bestemd voor kwaliteitswijnen. Die komen op de markt onder de appellatie DOP Madeira of DOP Madeirense. Madeira is beschikbaar in allerlei wijnstijlen, van droog tot zoet.
En dan zijn er nog de Azoren, een eilandengroep in het midden van de Atlantische Oceaan, op ongeveer 1.600 kilometer afstand van Lissabon. Hier produceert men veel relatief zure en dunne wijnen. Die dienen vooral voor de lokale consumptie en voor het maken van likeurwijnen (Generoso).
Een keur aan inheemse druivenrassen
Portugese wijnmakers baden in de luxe. De luxe dat ze kunnen kiezen uit meer dan 500 inheemse druivenrassen. Denk maar aan Alvarinho, Arinto en Antão Vaz. Maar ook Baga, Loureiro en Trincadeira. Of nog: Touriga Franca, Touriga Nacional en nog veel meer. Het geeft de Portugese wijn een unieke positie op de wereldwijde wijnmarkt. De wijnliefhebber kan er maar wel bij varen!
Foto: Photo by Nick Karvounis on Unsplash